19 września 2017 r. odbyło się uroczyste odsłonięcia pomnika poświęconego pamięci węgierskim honwedom, którzy udzielali pomocy i wsparcia uczestnikom Powstania Warszawskiego.
Uroczystość odbyła się na skwerze przy ul. Matejki w Warszawie, niedaleko Sejmu RP, w asyście honorowej żołnierzy Wojska Polskiego, z udziałem przedstawicieli władz Polski i Węgier oraz delegacji z IPN.
Pomnik stanowią dwie tablice z czarnego granitu z napisem w języku polskim i węgierskim przedzielonym jakby szarfą z różowego granitu.
Napis brzmi:
„Pamięci węgierskich honwedów, którzy podczas powstania warszawskiego w 1945 roku przekazywali broń i amunicję żołnierzom Armii Krajowej, pielęgnowali rannych, pomagali polskim braciom. Z dumą wspominamy tych węgierskich bohaterów, którzy poświęcili swoje życie, walcząc po stronie polskich powstańców.
Instytut Pamięci Narodowej”
W Warszawie w czasie powstania warszawskiego stacjonował 20-tysięczny oddział honwedów węgierskich, dowodzony przez Bélę Lengyela. Regent Miklós Horthy przed odjazdem oddziału spotkał się z Lengyelem i powiedział mu, że Polacy to przyjaciele Węgier, a Niemcy to jedynie towarzysze broni. Tak też uważało i węgierskie dowództwo. Oddziały węgierskie nie zostały użyte do tłumienia powstania, tylko do otoczenia Warszawy kordonem. Węgrzy pomagali rannym, przekazywali broń polskim powstańcom, kilkudziesięciu z nich dołączyło do grupy „Kampinos”. Wielu z nich hitlerowcy rozstrzelali, ponad 40 zginęło w walkach po stronie polskiej. Zostali pochowani na cmentarzach w Warszawie, Modlinie, Siedlcach, Słomczynie, Konstancinie i Podkowie Leśnej. Niemcy, nie ufając im, wycofywali oddział już 28 sierpnia 1944 r.
Tekst i zdjęcie: Izabela Gass
