polska

16 sierpnia 1868 r., w setną rocznicę Konfederacji Barskiej, w Rapperswilu nad jeziorem Zuryskim wzniesiono kolumnę uwieńczoną orłem zrywającym się do lotu, zw. Kolumną Barską lub Kolumną Wolności. Na cokole kolumny znalazł się herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów  oraz napis: MAGNA RES LIBERTAS (WOLNOŚĆ JEST RZECZA WIELKĄ).

Powstanie kolumny zawdzięczamy inicjatywie Władysława hr. Broel-Platera.
Kolumnę Barską projektował Juliusz Stadler, profesor Politechniki Zuryskiej, a wykonał miejscowy rzeźbiarz Louis  Wethli.

 

Plater był nie tylko inicjatorem, siłą sprawczą, ale i fundatorem kolumny. Łączny koszt pomnika wyniósł bowiem 11 100 ówczesnych franków szwajcarskich, a zaaranżowana społeczna zbiórka składek na ten cel wyniosła jedynie 3 807 frs, czyli niewiele więcej ponad jedna trzecią kosztu. Prawie dwie trzecie wyłożył ze swej kieszeni Plater. 

16 sierpnia 1868 r. odbyła się w Rapperswilu  uroczystość odsłonięcia pomnika. Uczestniczyło w niej ok. 10  tysięcy Polaków,  Szwajcarów i  cudzoziemców. Uroczystość rozpoczęła się mszą, po której nastąpił tłumny przemarsz pod kolumnę, odśpiewanie  Boże coś Polskę, oddanie 10 salw armatnich i wreszcie odsłonięcie kolumny przez 6 dziewcząt w strojach narodowych. Przemówienia wygłosili jedynie  Plater i burmistrz Rapperswilu. Wieczorem w restauracji  hotelu „Zum Schwanen”, będącego do dzisiaj najwytworniejszym hotelem w mieście, odbyło się przyjęcie dla 400 osób.

Kolumna Barska nad jeziorem stała tylko dwa lata, gdyż w 1870 r. została uszkodzona przez burzę.  Nową lokalizacją,  tym razem na przeszło 80 lat, był dziedziniec zamkowy. Obecnie kolumna znajduje się przed głównym wejściem do zamku.
Budowę kolumny poparli także Polacy na Węgrzech, gdzie Plater zorganizował zbiórkę pieniędzy. Poczytna gazeta węgierska  „Vasarnapi Ujsag” w 1868 r. informowała czytelników, że:” ku pamięci polskiej myśli wolnościowej i niepodległej Polski w sierpniu tego roku w najpiękniejszym miejscu wolnej Helwecji zostanie wzniesiony pomnik”. A w uroczystości odsłonięcia pomnika i przyjęciu w „Zum Schwanen” wziął  udział węgierski generał Perczel, który w swoim przemówieniu wspominał walkę Polaków o wolność Węgier.  Powstanie w 1870 r.  Muzeum Polskiego w Rapperswilu  odbiło się  także szerokim echem wśród Węgrów. I tak Boldizsár Láng, aktor i dyrektor teatru skomponował z polskich pieśni utwór upamiętniający Rapperswil, a József Komócsy, poeta i dziennikarz, napisał poemat  „Biały orzeł z Raperswilu”.  Kiedy w 1872 r. w Budapeszcie zaczął ukazywać się po polsku „Tygodnik Polski na Węgierskiej Ziemi” wielokrotnie pisano w nim o Muzeum Polskim w Rapperswilu, m.in. o nowych nabytkach. Z czasem zainteresowanie Węgrów muzeum zmniejszyło się.

 

Tekst: Izabela Gass

Ilustracje: zbiory prywatne Jana Wolskiego