Derenk
„Polacy – Węgrzy. 1000 lat historii”.
„Polacy – Węgrzy. 1000 lat historii”.
“Nie ma chyba dwóch narodów w Europie połączonych przez historię tak wieloma węzłami, które wiąże niemal nieustanna przyjaźń od czasów wczesnego średniowiecza aż po XXI wiek”.
24 czerwca br. otworzyliśmy nową wystawę stałą Polskiego Instytutu Badawczego i Muzeum, zatytułowaną: „Polacy – Węgrzy. 1000 lat historii”. Było to bardzo ważne wydarzenie zarówno dla nas, jak i dla Polonii węgierskiej oraz osób, które interesują się naszą wspólną polsko-węgierską historią. Dlatego jesteśmy niezmiernie dumni, i razem z Polskim Samorządem działającym pod tym samym adresem, cieszymy się, że tak ważna inicjatywa powstała na mapie polskich miejsc, które należy odwiedzić w Budapeszcie.
Piotr Piętka, już od pierwszych dni urzędowania postawił sobie za cel rozszerzenie i modernizację dotychczasowej wystawy lub stworzenie nowej, nowoczesnej ekspozycji. Do projektu pozyskał takich zwolenników jak, śp. Jacek Miller z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz decydentów w Muzeum Historii Polski, którzy dostrzegli, jak ważna jest to inicjatywa. Po długich przygotowaniach i negocjacjach, mogliśmy wreszcie rozpocząć pracę nad scenariuszem wystawy jesienią 2021 roku.
Misja
Misją ekspozycji jest ukazanie w jak najszerszej perspektywie historii stosunków polsko-węgierskich i dziejów węgierskiej Polonii oraz jej godne reprezentowanie.
Zależało nam również na tym, aby wystawa przyciągała zwiedzających nowoczesnym wizerunkiem, multimedialnymi efektami i materiałami oraz filmami archiwalnymi. Aby prawdziwie i rzetelnie odzwierciedlała wydarzenia minionych stuleci.
W tym miejscu należy wspomnieć, że w strukturze wystawy nie dominuje jedynie historia wydarzeń. W przeglądzie historycznym na różnych etapach można znaleźć dodatkowe informacje o stosunkach polsko-węgierskich. Przykładem tego jest ekran, na którym możemy przeczytać o pierwszych książkach, które zawierały teksty również w języku węgierskim, a które wychodziły jeden po drugim z krakowskich drukarni.
Wystawa „Polacy – Węgrzy. 1000 lat historii”, jak czytamy w specjalnym komunikacie prasowym rzecznika prasowego Muzeum Historii Polski pana Michała Przeperskiego, to:
„Dziesiątki obrazów i fotografii, kroniki filmowe, liczne pamiątki i relacje świadków – poprowadzą widza przez tysiąc lat wspólnej historii Polski i Węgier. Sześć sal mieści w sobie bogactwo opowieści: od średniowiecznych losów św. Kingi, córki króla Béli IV, przez dynastyczne koligacje Jagiellonów i Batorych, świętych i błogosławionych z dynastii Arpadów i Piastów, aż po współudział Polaków pod wodzą Józefa Bema w węgierskiej wojnie o niepodległość lat 1848-1849.
To wszystko można obejrzeć w Muzeum w Budapeszcie. Wystawa ukazuje też najważniejsze i najbardziej dramatyczne epizody z dziejów dwudziestego wieku. To świadectwo niezwykłej gościnności, jaką Węgrzy okazali tysiącom polskich uchodźców po wrześniu 1939 r. Symbolem wspólnej walki z totalitarnym złem jest opowieść o bohaterstwie Józsefa Antalla i Henryka Sławika, których współpraca ocaliła kilka tysięcy polskich Żydów od pewnej śmierci z rąk niemieckich.
Wreszcie, polskie i węgierskie kroniki filmowe opowiedzą o dramatycznych dniach października i listopada 1956 r., gdy dziesiątki tysięcy Polaków oddawało krew dla bohaterów powstania węgierskiego. Fotografie dokumentują ponure czasy komunistycznej dyktatury, ale i życie codzienne. Ukazują wyprawy turystyczne nad Balaton i do północno węgierskich term, dla wielu Polaków będące świetną okazją by poznać i samodzielnie zasmakować w węgierskiej kulturze. Jest to też opowieść o unikalnym ruchu autostopowym, który przyciągał młodych Węgrów nad Wisłę, a wielu z nich zachęcił do nauki języka polskiego. W ten sposób prawdziwa przyjaźń polsko-węgierska realizowała się w praktyce.
Muzeum jest również miejscem dokumentującym życie węgierskiej Polonii. Jednym z jej symboli pozostaje Derenk – dawna osada na północy dzisiejszych Węgier, gdzie wytworzyła się niepowtarzalna mieszanka językowo-kulturowa. Choć dziś miejscowość jest opuszczona, to potomkowie jej mieszkańców kultywują pamięć o korzeniach. Dzięki wystawie, opowieść o tym niezwykłym miejscu zostanie przywrócona wspólnej, polsko-węgierskiej pamięci.”
Ujęliśmy również parę innych istotnych wydarzeń i historię ich bohaterów.
Po przedstawieniu panowania w Polsce Stefana Batorego, oraz sarmackiego przenikania się szlachty węgierskiej z polską, przybywamy do okresu wojen niepodległościowych. Sala ta została zorganizowana wokół (wydarzenia) Wiosny Ludów i postaci generała Józefa Bema. Nie zapomnieliśmy również o powstaniu Franciszka II Rakoczego, oraz węgierskich ochotnikach powstania styczniowego.
Sceny ekspozycji związane z XX wiekiem są bogate w fotografie, które pozwalają ukazać m.in. historię polskich uchodźców, przybyłych na Węgry w czasie II wojny światowej.
W osobnym rozdziale opowiadamy interesującą historię handlu , głównie winem i solą – między Polską i Węgrami.
Muzeum prezentuje także historię węgierskiej Polonii, od utworzenia pierwszych stowarzyszeń, przez budowanie polskiego kościoła w Kőbányi, aż do powstania organizacji cywilnych ufundowanych i utworzonych już po wojnie oraz po transformacji zmianie ustroju.
“Mini-kino” pozwala zanurzyć się w świat nagrań filmowych z wydarzeń 1956 roku, aby lepiej zrozumieć tło polskiej pomocy dla węgierskiego powstania.
Nie zapomnieliśmy też o codziennym życiu w czasach socjalizmu, kiedy podróże i handel często szły w parze.
Historię skończymy – na razie – w pewnym sensie wspólnymi wydarzeniami w życiu Polski i Węgier z 1989 roku.
Stara wystawa
Poprzednia wystawa została otwarta w 1998 roku – nazywaliśmy się wtedy jeszcze Muzeum i Archiwum Węgierskiej Polonii –, a dyrektorem był Konrad Sutarski. Byliśmy bardzo przywiązani do tamtego materiału, dlatego cieszy nas fakt, że nowa ekspozycja pod wieloma względami opiera się na tej dawnej. Znajduje to odzwierciedlenie w strukturze muzeum: na przykład sala o Derenku została zachowana jako samodzielna jednostka.
Eksponaty
Najważniejszymi eksponatami naszego muzeum są: kopia płaszcza św. Władysława oraz kopia szabli gen. Józefa Bema, relikwie kościoła polskiego z okresu międzywojennego oraz przedstawiający bitwę pod Sibinem fragment Panoramy Siedmiogrodzkiej, które znalazły się również w centralnym miejscu nowej ekspozycji.
Finansowanie
Nasz projekt finansowało i wsparło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Departament Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Miejsc Pamięci). Za realizację wystawy dziękujemy obecnym i byłym pracownikom naszej instytucji, naszemu partnerowi – Muzeum Historii Polski w Warszawie oraz wszystkim, którzy wsparli nas w tym przedsięwzięciu. Otwarcie wystawy stałej „Polacy–Węgrzy. 1000 lat historii” wieńczy najbardziej ambitny – jak dotychczas – projekt naszego Instytutu, a jednocześnie oznacza początek nowego okresu, dając stabilne podstawy do dalszego rozwoju.
Wystawa jest czynna: wtorek − czwartek 10.00 – 16.00, piątek – sobota: 10.00 – 14.00.
Adres: Budapeszt, X dzielnica, ulica Állomás 10, telefon: +36 703 927 741, e-mail: muzeum@polonia.hu.
Muzeum znajduje się w pobliżu stacji kolejowej Kőbánya Álsó i pętli autobusowej Kőbanya Alsó vasutállomás.
Ceny biletów: normalny 300,- Ft, ulgowy 150,-. Dla dzieci poniżej 6 lat i seniorów powyżej 70 lat wstęp wolny.
Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych do obejrzenie wystawy!
József Virágh
István Miklós Balázs
Fotorelacja z wernisażu otwarcia wystawy stałej Muzeum:
Odpust Derencki 2021
W niedzielę 25 lipca odbył się tegoroczny Odpust Derencki, podczas którego można było obejrzeć m.in. naszą najnowszą wystawę „Twarze Derenku” autorstwa Michała Adamskiego.
Odpust Derencki 2020
Tegoroczny Odpust Derencki nie był tłumny i gwarny. Kameralne grono przedstawiciele polonijnych organizacji wzięło udział w mszy świętej i złożyło kwiaty na lokalnym cmentarzu.
Wideorelacja z uroczystości: