„Polacy walczący podczas Powstania Węgierskiego 1848-49” cz. VII – bitwa pod Isaszeg (6 kwietnia 1849)

Than_Mor_Isaszegi_csata
Bitwa pod Isaszeg pędzla Mora Thana (Wikipedia)

6 kwietnia 1849 roku, w Wielki Piątek miała miejsce bitwa pod Isaszeg, która zakończyła się zwycięstwem powstańców. W długiej i niezwykle ciężkiej walce polskie oddziały Józefa Wysockiego zdołały odeprzeć austriacki atak i obronić armaty stojące z tyłu szeregów.

Tablica poświęcona Józefowi Wysockiemu (Wikipedia)

Jednak zapłacono za to wysoką cenę, ponieważ straty sięgały ok. 40 osób (7 % personelu legionu). Według anegdot, po bitwie, podczas defilady przed pałacem królewskim w Gödöllő, Lajos Kossuth zdjął swój kapelusz podczas przemarszu Polaków, oddając w ten sposób hołd ich ofierze. W Isaszeg można odwiedzić liczne miejsca pamięci świadczące o wielkim czynie żołnierzy Wysockiego, np. w lesie pod miastem znajduje się nagrobek nieznanego kapitana polskiego, a na ścianach ratusza i kalwińskiego kościoła umieszczono w 1972 r. tablice pamiątkowe. Ponadto Koło Przyjaciół Muzeum w Isaszeg było jedną z organizacji (wspólnie m.in. z Polskim Stowarzyszeniem Kulturalnym im. Józefa Bema na Węgrzech), które zainicjowały utworzenie popiersia Józefa Wysockiego, znajdujące się w Budapeszcie w ogrodu Muzeum Narodowego.

István Balázs

 

źródła: https://honlap.parokia.hu/data/attachments/2015/01/29/Isaszeg_%C3%A9s_a_lengyel_l%C3%A9gi%C3%B3.pdf 

http://epa.oszk.hu/02900/02924/00006/pdf/EPA02924_valosag_2013_6_078-081.pdf 

http://isaszegert.hu/isaszeg_lengyel_emlekhelyei.html 

Zdjęcie:

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wysocki_J%C3%B3zsef_eml%C3%A9kt%C3%A1bla_(1972),_2019_Isaszeg.jpg Tablica pamiątkowa na ścianie kościoła kalwińskiego w Isaszeg.

„Polacy walczący podczas Powstania Węgierskiego 1848-49” cz. II – bitwa pod Tarcalem (22 stycznia 1849)

Bitwa pod Tarcalem (autor nieznany; z: https://arsmilitaria.blog.hu)

22 stycznia 1849 roku w bitwie przy Kaplicy św. Teresy pod Tarcal honwedzi po wielu tygodniach walk Wiosny Ludów,
znowu odnieśli zwycięstwo nad formacjami cesarskimi. O walkach w niezwykłej mgle, które trwały tylko kilka godzin, tak wspominał por. Ferenc Karsa: „ktokolwiek mógł [cię] spoliczkować, a ty nie widziałbyś dłoni, który cię uderzyła…”.

Teofil_Lapinski2
Teofil Łapiński (z Wikipedia)

Kluczową rolę w sukcesie pod Tarcal odegrało 2500 polskich żołnierzy pod dowództwem pułk. Jerzego Bułharyna. Po bitwie Arisztid Dessewffy, późniejszy męczennik z Aradu, zasugerował promocję podpor. artylerii Teofila Łapińskiego na porucznika, z powodu jego „dokładności i zręczności”. Co ciekawe, Łapiński jako pierwszy na świecie napisał historię powstania węgierskiego – jego studium Der Feldzug der ungarischen Hauptarmee im 1849. Selbsterlebtes (tłum. Kampania głównej armii węgierskiej w 1849 r. Własne doświadczenia) została wydana w Hamburgu w 1850 r.

 

Balázs István

(red. A.Sz.)

źródła:

  •  Kovács István: „Egy a lengyel a magyarral”. A szabadságharc ismeretlen lengyel hősei. Budapest, Magyar Napló, 2014
  • Kovács István: „…Mindvégig veletek voltunk” – Lengyelek a magyar szabadságharcban. Budapest, Osiris, 1998

Zdjęcia:

  • Wikipedia,
  • https://arsmilitaria.blog.hu/2020/04/27/igy_latta_az_ellenseg_az_osztrak_hivatalos_illusztralt_hadijelentesek_az_1848_1849-es_szabadsagharc_?fbclid=IwAR2rIePZ8Ayk2M9l4XWzbn0MPHcvJhycpjUXJTTHHktsyMWfGW6g8il5M0o