2 kwietnia 1849 r. pod Hatvanem rozpoczęła się kampania wiosenna Powstania Węgierskiego, której głównym celem było wyzwolenie Pesztu-Budy*. Pułk. András Gáspár (naówczas tymczasowy, a po bitwie już stały dowódca; mianowany po walkach na generała) dowodził VII. Korpusem Węgierskim, który pokonał wojska gen. por. Franza von Schlika. Przed bitwą austriacki dowódca wyprawił imieninowy obiad, na którym obiecał zaproszonym oficerom „łatwe polowanie na króliki”. Jak bardzo się mylił. Pod koniec walk, które stoczyły głównie artylerie, wojska cesarskie zostały zmuszone do ucieczki. Wojska węgierskie próbowały otoczyć cesarskie oddziały, a przez pojawienie się dywizji Józefa Wysockiego, (która atakowała nie czekając na rozkazy z góry) Austriacy wycofujący się z pola walki wpadli dodatkowo w popłoch. Mimo wszystko wojska gen. von Schlika zniszczyły dwa mosty na Zagyvie i opuściły pole walk.
W bitwie, podobnie jak we wszystkich innych walkach kampanii wiosennej, wziął udział Zygmunt Miłkowski (ps. Teodor Tomasz Jeż), późniejszy powieściopisarz, publicysta, jeden z czołowych teoretyków polskiej emigracji, który do batalionu Wysockiego dołączył już w listopadzie 1848 r. jako student.
*) W 1873 r. Peszt i Buda połączyły się (do tej pory były niezależnymi miastami) w Budapeszt.
Balázs István
Źródła:
- https://www.arcanum.com/hu/online-kiadvanyok/Banlaky-banlaky-jozsef-a-magyar-nemzet-hadtortenelme-2/21-magyarorszag-184849-evi-fuggetlensegi-harcanak-katonai-tortenete-5B2E/iv-a-tavaszi-hadjarat-a-magyar-tamado-hadjarat-634B/huszonkettedik-fejezet-64EF/a-hatvani-utkozet-1849-aprilis-2-an-6522/
- https://hatvantortenete.blog.hu/2011/04/02/a_hatvani_utkozet
Ilustracje: Wikipedia, https://hatvanihirlap.hu/szuksegunk-van-a-hetkoznapi-hosokre/
