Wysocki

„Polacy walczący podczas Powstania Węgierskiego 1848-49” cz. IX – bitwa pod Csorną (13 czerwca 1849)

Polski Instytut Badawczy i Muzeum

W maju 1849 roku powstał w Miszkolcu jednolity Legion Polski, którego dowódcą został Józef Wysocki (awansowany na generała dywizji). Oddział liczył ok 2600 żołnierzy: trzy bataliony piechoty, cztery kompanie ułanów i dwie części baterii. 31 maja 1849 roku Wysocki został mianowany dowódcą Armii Górnych Węgier.Csornai_ütközet_1849_jún_13

Jednak nowa formacja Wysockiego nie jednoczyła wszystkich polskich żołnierzy – Legion Polski nie wziął udziału m.in. 13 czerwca 1849 roku w bitwie pod Csorną. W węgierskiej dywizji pod dowództwem płk. Györgya Kmety służył mjr. Lipót Zsurmay (urodzony pod nazwiskiem Leopold Surmacki). Bitwa skończyła się węgierskim zwycięstwem, a także śmiercią dowódcy wojsk austriackich, gen. dyw. Franza Wyssa. W pewnym momencie walk, huzarzy Zsurmayego zaatakowali kawalerię cesarską, w szeregach której walczyły dwa pulki ułanów z Galicji, składające się z wielu Polaków. Według anegdoty mjr. Zsurmay najpierw nie bronią, ale słowami zaatakował swoich rodaków, dziwiąc się jak Polacy, „dzieci narodu tęskniącego za wolnością”, mogą walczyć z „narodem bijącym się o wolność”.

István Balázs

 

źródła: http://www.bibl.u-szeged.hu/bibl/mil/1848/kronologia.html

Foto: Wikipedia

Kovács István: „Egy a lengyel a magyarral”. A szabadságharc ismeretlen lengyel hősei. Budapest, 2014.

 

This slideshow requires JavaScript.

 

„Polacy walczący podczas Powstania Węgierskiego 1848-49” cz. VII – bitwa pod Isaszeg (6 kwietnia 1849)

Polski Instytut Badawczy i Muzeum
Than_Mor_Isaszegi_csata
Bitwa pod Isaszeg pędzla Mora Thana (Wikipedia)

6 kwietnia 1849 roku, w Wielki Piątek miała miejsce bitwa pod Isaszeg, która zakończyła się zwycięstwem powstańców. W długiej i niezwykle ciężkiej walce polskie oddziały Józefa Wysockiego zdołały odeprzeć austriacki atak i obronić armaty stojące z tyłu szeregów.

Tablica poświęcona Józefowi Wysockiemu (Wikipedia)

Jednak zapłacono za to wysoką cenę, ponieważ straty sięgały ok. 40 osób (7 % personelu legionu). Według anegdot, po bitwie, podczas defilady przed pałacem królewskim w Gödöllő, Lajos Kossuth zdjął swój kapelusz podczas przemarszu Polaków, oddając w ten sposób hołd ich ofierze. W Isaszeg można odwiedzić liczne miejsca pamięci świadczące o wielkim czynie żołnierzy Wysockiego, np. w lesie pod miastem znajduje się nagrobek nieznanego kapitana polskiego, a na ścianach ratusza i kalwińskiego kościoła umieszczono w 1972 r. tablice pamiątkowe. Ponadto Koło Przyjaciół Muzeum w Isaszeg było jedną z organizacji (wspólnie m.in. z Polskim Stowarzyszeniem Kulturalnym im. Józefa Bema na Węgrzech), które zainicjowały utworzenie popiersia Józefa Wysockiego, znajdujące się w Budapeszcie w ogrodu Muzeum Narodowego.

István Balázs

 

źródła: https://honlap.parokia.hu/data/attachments/2015/01/29/Isaszeg_%C3%A9s_a_lengyel_l%C3%A9gi%C3%B3.pdf 

http://epa.oszk.hu/02900/02924/00006/pdf/EPA02924_valosag_2013_6_078-081.pdf 

http://isaszegert.hu/isaszeg_lengyel_emlekhelyei.html 

Zdjęcie:

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wysocki_J%C3%B3zsef_eml%C3%A9kt%C3%A1bla_(1972),_2019_Isaszeg.jpg Tablica pamiątkowa na ścianie kościoła kalwińskiego w Isaszeg.

„Polacy walczący podczas Powstania Węgierskiego 1848-49” cz. VI – bitwa pod Tápióbicske (4 kwietnia 1849)

Polski Instytut Badawczy i Muzeum
1024px-Than_tapiobicskei_utközet2_1849_aprilis_4
Bitwa pod Tápióbicske pędzla Mora Thana (Wikipedia)

György Klapka atakując 4 kwietnia 1849 r. Tápióbicske, myślał że we wsi strzeżony jest tylko sprzęt wroga, a główne siły Jelačića zbierają się gdzieś indziej. Jak bardzo się mylił… Korpus węgierskiego dowódcy został rozbity przez jednostki cesarskie, jednak Austriacy nie mogli sobie poradzić z przybywającym na miejsce korpusem Jánosa Damjanichego, a wraz z nim – polską dywizją. Polacy odegrali kluczową rolę w zdobyciu miejscowego mostu, dzięki któremu możliwe było przekroczenie niezwykle wezbranej rzeki Tápió. Józef Wysocki nie był zbyt skromny w swoich wspomnieniach: „Nadmienić muszę, że to zwycięstwo (…) rozstrzygnęła moja tylko dywizja.”

 István Balázs
źródło: – https://www.tapiokultura.hu/index.php?option=com_content&view=article&id=649:egyuett-a-szabadsagert-jozef-wysocki-es-a-lengyel-legio&catid=16&Itemid=142

Zdjęcia:https://hu.wikipedia.org/wiki/T%C3%A1pi%C3%B3bicskei_csata#/media/F%C3%A1jl:Than_tapiobicskei_utk%C3%B6zet2_1849_aprilis_4.jpg

https://www.kozterkep.hu/8388/honved-emlekmu 

261e60b4143dd3aa13136cd621b0628c_1
Pomnik Honwedów w Tápióbicske (https://www.kozterkep.hu/8388/honved-emlekmu?fbclid=IwAR0ibe79H-Duzvz0Ess_o3ifFz3bICfekHDPbAS7uzcfI9nLZadYJcosWrQ#vetito=312938)