Miesiąc: maj 2021
„Polacy walczący podczas Powstania Węgierskiego 1848-49” cz. V – bitwa pod Hatvan (2 kwietnia 1849)
2 kwietnia 1849 r. pod Hatvanem rozpoczęła się kampania wiosenna Powstania Węgierskiego, której głównym celem było wyzwolenie Pesztu-Budy*. Pułk. András Gáspár (naówczas tymczasowy, a po bitwie już stały dowódca; mianowany po walkach na generała) dowodził VII. Korpusem Węgierskim, który pokonał wojska gen. por. Franza von Schlika. Przed bitwą austriacki dowódca wyprawił imieninowy obiad, na którym obiecał zaproszonym oficerom „łatwe polowanie na króliki”. Jak bardzo się mylił. Pod koniec walk, które stoczyły głównie artylerie, wojska cesarskie zostały zmuszone do ucieczki. Wojska węgierskie próbowały otoczyć cesarskie oddziały, a przez pojawienie się dywizji Józefa Wysockiego, (która atakowała nie czekając na rozkazy z góry) Austriacy wycofujący się z pola walki wpadli dodatkowo w popłoch. Mimo wszystko wojska gen. von Schlika zniszczyły dwa mosty na Zagyvie i opuściły pole walk.
W bitwie, podobnie jak we wszystkich innych walkach kampanii wiosennej, wziął udział Zygmunt Miłkowski (ps. Teodor Tomasz Jeż), późniejszy powieściopisarz, publicysta, jeden z czołowych teoretyków polskiej emigracji, który do batalionu Wysockiego dołączył już w listopadzie 1848 r. jako student.
*) W 1873 r. Peszt i Buda połączyły się (do tej pory były niezależnymi miastami) w Budapeszt.
Balázs István
(red. A.Sz.)
Źródła:
- https://www.arcanum.com/hu/online-kiadvanyok/Banlaky-banlaky-jozsef-a-magyar-nemzet-hadtortenelme-2/21-magyarorszag-184849-evi-fuggetlensegi-harcanak-katonai-tortenete-5B2E/iv-a-tavaszi-hadjarat-a-magyar-tamado-hadjarat-634B/huszonkettedik-fejezet-64EF/a-hatvani-utkozet-1849-aprilis-2-an-6522/
- https://hatvantortenete.blog.hu/2011/04/02/a_hatvani_utkozet
Ilustracje: Wikipedia, https://hatvanihirlap.hu/szuksegunk-van-a-hetkoznapi-hosokre/
„Polacy walczący podczas Powstania Węgierskiego 1848-49” cz. IV – bitwa pod Szolnokiem (5 marca 1849)
5 marca 1849 roku wojsko powstańcze dowodzone przez Jánosa Damjanicha i Károlya Vécseyego odniosło znaczące zwycięstwo nad siłami cesarskimi pod Szolnokiem, zdobywając ostatni niezdobyty most na Cisie (mający kluczowe znaczenie dla obu stron). II. Batalion Polski i polska kompania ułanów odegrały decydującą rolę w triumfie. Świadczy o tym fakt, że po bitwie awansowano pięciu polskich oficerów, m.in. Józefa Wysockiego, który od tego momentu tworzył Legion Polski jako pułkownik. Wiekopomnym wydarzeniem bitwy pod Szolnokiem był atak ułanów Władysława Ponińskiego na pułk dragonów im. Franciszka Józefa. Wojsko austriackie zostało wtedy rozgromione, a w ramach łupów wojennych Polacy przejęli 5 armat. Według anegdoty, kiedy podpułk. Josef Regelsberg von Thunberg (który niedługo potem trafił do niewoli), zobaczył tylko jedną kompanię atakującą jego pułk, powiedział: „Są albo szaleni… albo Polacy…”.
Balázs István
(red. A.Sz.)
źródła: – Kovács István: „…Mindvégig veletek voltunk” – Lengyelek a magyar szabadságharcban. Budapest, Osiris, 1998
– http://www.bibl.u-szeged.hu/bibl/mil/1848/kronologia.html
zdjęcia: Wikipedia
Wystawa poświęcona 30-leciu Grupy Wyszehradzkiej otwarta!
Wystawa poświęcona 30-leciu istnienia Grupy Wyszehradzkiej od 11 maja jest dostępna dla zwiedzających!
Plansze trafiły do nas dzięki uprzejmości Lengyel Nagykövetség Budapesten – Ambasada RP w Budapeszcie.
***
Przypominamy, że do wstęp do muzeum jest możliwy tylko z kartą Védettségi Igazolvány.
